Tuberkuloza (skraćeno TB) je zarazna bolest uzrokovana bakterijom Mycobacterium tuberculosis. Najčešće zahvata pluća, ali može uticati i na druge organe u telu, kao što su bubreg, mozak i kosti. Tuberkuloza se prenosi kapljičnim putem, obično putem sitnih kapljica koje se oslobađaju kada zaražena osoba kašlje, kiše ili govori.
Simptomi tuberkuloze
Simptomi tuberkuloze mogu varirati u zavisnosti od toga koji deo tela je zahvaćen.
- Kašalj koji traje tri nedelje ili duže može biti znak plućne tuberkuloze. Kašalj može biti suv ili praćen iskašljavanjem sluzi ili krvi.
- Povišena temperatura i groznica mogu biti prisutne, posebno u kasnijim stadijumima bolesti.
- Neobjašnjiv gubitak težine može biti jedan od simptoma. Osoba može izgubiti apetit i primetiti znatan pad težine.
- Intenzivno noćno znojenje
- Osećaj konstantnog umora i slabosti
- Bol u grudima
- Otežano disanje
- Promuklost i bol u grlu mogu biti posledica infekcije koja se širi prema dušniku
Važno je napomenuti da se simptomi tuberkuloze mogu razviti postepeno i biti nespecifični, što može otežati rano prepoznavanje bolesti.
Dijagnoza tuberkuloze
Dijagnoza tuberkuloze uključuje niz medicinskih postupaka i testova, kako bi se potvrdila prisutnost bakterije Mycobacterium tuberculosis ili detektovali znakovi infekcije.
Fizički pregled: Lekar će izvršiti pregled pacijenta i postaviti pitanja o simptomima, istoriji bolesti i mogućim faktorima rizika.
Testiranje kože: Mantoux test, poznat i kao tuberkulinski test, uključuje ubrizgavanje male količine tuberkulinske supstance pod kožu. Nakon nekoliko dana, lekar će proceniti izgled reakcije na koži. Pozitivan rezultat ukazuje da je osoba bila izložena bakteriji Mycobacterium tuberculosis.
Testovi krvi: Krvni testovi mogu pružiti informacije o prisutnosti infekcije i nivoima određenih supstanci koji ukazuju na upalne procese.
Sputum test: Ako je jedan od simptoma kašalj, lekar može zatražiti uzorak sputuma (sluzi iz pluća). Uzorak se posmatra pod mikroskopom, a može se iskoristiti i za uzgoj bakterije u laboratoriji. Ovaj test pomaže u direktnom otkrivanju bakterije Mycobacterium tuberculosis.
Radiografski pregled: Rendgenski snimak pluća može pomoći u identifikaciji tipičnih promena u plućima koje se javljaju usled tuberkuloze.
CT skeniranje: Računarska tomografija (CT) pluća može pružiti detaljniju sliku o oštećenjima plućnog tkiva.
Biopsija: Ako postoji sumnja na tuberkulozu u drugim organima osim pluća, pribegava se biopsiji tkiva, radi potvrde dijagnoze.
Testovi kulture: Bakteriološki testovi mogu potvrditi prisutnost Mycobacterium tuberculosis uz pomoć uzgoja bakterija iz uzoraka sputuma ili drugih materijala.
Genetski testovi: Testovi kao što su PCR testovi mogu identifikovati genetski materijal bakterije u uzorcima.
Lečenje tuberkuloze
Lečenje tuberkuloze obično zahteva duži period primene terapije, kako bi se potpuno izlečila infekcija i sprečile komplikacije. Ključni elementi uspešnog lečenja uključuju pravilno uzimanje propisanih lekova, redovno praćenje stanja od strane medicinskog osoblja i pridržavanje uputstava koja dolaze od lekara.
Antibiotici: Lečenje tuberkuloze uključuje kombinaciju više antituberkuloznih antibiotika kako bi se smanjio rizik od razvoja otpornosti na lekove. Najčešće korišćeni lekovi su Isoniazid, Rifampicin, Ethambutol i Pyrazinamide. Lekovi se obično uzimaju svakodnevno i u određeno vreme.
Trajanje lečenja: Standardno lečenje plućne tuberkuloze obično traje najmanje 6 meseci. Međutim, ozbiljniji slučajevi, kao što su multidrug rezistentna tuberkuloza (MDR-TB) ili ekstensivno rezistentna tuberkuloza (XDR-TB), mogu zahtevati duži period lečenja, često i više od godinu dana.
Redovno uzimanje lekova: Važno je pridržavati se preporučenog režima lečenja i uzimati propisane lekove tačno onako kako je navedeno. Prekidanje lečenja ili nepravilno uzimanje lekova može dovesti do otpornosti na lekove i neuspeha terapije.
Praćenje i evaluacija: Tokom lečenja, medicinsko osoblje će pratiti napredak i reakciju na lečenje putem kliničkih pregleda, testova sputuma i drugih dijagnostičkih postupaka.
Prevencija širenja infekcije: Osobe s tuberkulozom su obavezne da prate smernice o sprečavanju širenja infekcije, uključujući nošenje maske, ograničavanje kontakta s drugima, posebno u zatvorenim prostorima, i pridržavanje higijenskih mera.
Pravilna ishrana i podrška: Kvalitetna ishrana i opšta zdravstvena podrška mogu pomoći imunološkom sistemu da se bori protiv infekcije i olakšati oporavak.
Lečenje tuberkuloze može izazvati nuspojave, kao što su mučnina, povraćanje, osip, neuropatija i drugi problemi. Važno je redovno komunicirati sa lekarom o bilo kakvim nuspojavama i poteškoćama tokom terapije.
Lečenje tuberkuloze zahteva disciplinu i angažovanje pacijenta, što je ključno za uspešno izlečenje i sprečavanje širenja infekcije.
Prevencija tuberkuloze
Prevencija tuberkuloze uključuje niz koraka koji pomažu smanjenju rizika od infekcije i širenja bolesti.
BCG vakcina je dostupna i često se daje novorođenčadi i deci u zemljamau kojima se beleži visok rizik od tuberkuloze. Ova vakcina može ublažiti simptome i zaštititi decu od razvoja težih oblika tuberkuloze.
Osobe koje su zaražene aktivnom tuberkulozom bi trebalo da budu izolovane kako bi se sprečilo širenje infekcije. Karantin se primenjuje u situacijama kada osoba nije u stanju da bude izolovana i kada postoji rizik od širenja infekcije.
Osobe koje su često izložene bakteriji i imaju veći rizik od infekcije, kao što su zdravstveni radnici koji rade s pacijentima, bi trebalo da koriste zaštitnu opremu, kao što su maske i rukavice. Na ovaj način se smanjuje rizik od udisanja bakterija ili kontaminacije.
Redovno pranje ruku i održavanje higijenskih navika može smanjiti rizik od širenja infekcije.
Kvalitetna ishrana i održavanje dobrog opšteg zdravstvenog stanja mogu pomoći imunološkom sistemu u borbi protiv infekcije.
Osobe sa oslabljenim imunim sistemom, kao što su osobe zaražene HIV-om, moraju preduzeti posebne preventivne mere, jer su infekcije za njih daleko opasnije.
Ako primetite simptome tuberkuloze, kao što su dugotrajan kašalj, povišena temperatura i gubitak težine, potražite medicinsku pomoć što je pre moguće. Rani tretman pomaže sprečavanju širenja infekcije.
Ukoliko sumnjate da ste bili izloženi bakteriji koja izaziva tuberkulozu, ili primećujete karakteristične simptome, zatražite medicinsku pomoć, kako biste blagovremeno dobili adekvatnu terapiju. Unesite pojam “tuberkuloza” u prostor za pretragu na platformi Hipokratija i pronađite zdravstvenu ustanovu i stručnjake koji vam mogu pružiti najbolju zdravstvenu negu. Svoje iskustvo podelite sa Hipokratija zajednicom i tako pomozite drugima koji se suočavaju sa sličnim zdravstvenim problemima
